Geen basaltblokken, geen dijk van klei maar een buitentalud van beton van 15.5 meter breed. Dit besluit van het Hoogheemraadschap die samen met private partijen voor ontwerp en uitvoering een ‘Alliantie’ heeft gevormd, maakte de bewoners van Uitdam zeer verbolgen. Bewoners plaatsten daarom tientallen zwarte vlaggen op de dijk in het dorp.
Ruim 13 jaar overleggen de bewoners al met het Hoogheemraadschap. Samen met experts werd onder voorzitterschap van Deltacommissaris Kuijken, de regeringscommissaris voor het nationale Deltaprogramma, gezocht naar een ontwerp dat recht zou doen aan de landschappelijke waarde van de dijk in Uitdam. In juli 2017 had men uiteindelijk een akkoord. Hoogheemraadschap, provincie, gemeente Waterland, experts en bewoners maakten de afspraak zich te houden aan het Advies van de Deltacommissaris. De dijk zou zijn huidige uiterlijk zoveel mogelijk behouden. Met een golfbrekende buitenberm van vijf meter breed en een constructieve versterking van het binnentalud door nagels en mogelijk een stukje damwand zou de dijk bij Uitdam voor de komende 50 jaar weer aan alle veiligheidseisen voldoen.
Als bewoners voelden we ons gehoord en met het Advies waren we blij. We hadden er vertrouwen in dat het goed zou komen. Met enige regelmaat waren er bijeenkomsten waarin het Hoogheemraadschap ons geruststelde
Als bewoners voelden we ons gehoord en met het Advies waren we blij. We hadden er vertrouwen in dat het goed zou komen. Met enige regelmaat waren er bijeenkomsten waarin het Hoogheemraadschap ons geruststelde: het ontwerp was nog niet klaar maar met de groene dijk zou het goed komen. En tussentijds liet men dorpsbewoners (mondeling) weten dat de geplande steunberm waarschijnlijk ook niet nodig was.
Maar in september 2020 zag het uitgewerkte ontwerp er plotseling toch heel anders uit. De steenbekleding van basaltblokken zou zijn afgekeurd en helaas had men ook een paar ‘rekenfoutjes’ gemaakt. De steunberm werd niet ‘weggerekend’, integendeel. Een enorme betonnen buitenkant van de dijk van 15,4 meter breed boven water en aansluitend onder water 5 meter breuksteen. Aan de binnenkant van de dijk blijkt van het begin tot het einde van het dorp een verankerde damwand gepland. En in een deel van het dorp zou de kruin ook smaller en hoger worden.
In de laatste maanden van 2020 hebben experts, provincie en Hoogheemraadschap op verzoek van bewoners uitvoerig met elkaar een nieuwe innovatieve methode besproken. In plaats van beton zou de buitenkant van de dijk ook versterkt kunnen worden met een ‘kleiwig’, klei, versterkt met geotextiel, een methode die is goedgekeurd voor de kusten van de Waddenzee. Kansrijk en men hoopte dus dat de dijk groen zou kunnen blijven en een goede habitat voor planten en dieren. Maar na een eerste – door de provincie positief beoordeelde expertmeeting heeft het Hoogheemraadschap dit overleg afgekapt, de stekker eruit getrokken. Zonder de inzichten van de experts en zonder medeweten van de provincie, heeft het bestuur van het Hoogheemraadschap ons laten weten dat ze die kleidijk niet verder willen onderzoeken. Het Hoogheemraadschap wíl gewoonweg niet bekijken of een alternatief voor het gedrocht van beton mogelijk is.
Bewoners dachten in 2017 een akkoord te hebben. Er waren compromissen gesloten. Alle partijen hadden zich in een bestuurlijk overleg bij de minister akkoord verklaard met dat Advies van de Deltacommissaris. Maar het Hoogheemraadschap blijkt een onbetrouwbare overheid. Ook voormalig Deltacommissaris Kuijken laat weten dat het uitgewerkte ontwerp in de verste verte niet is wat hij drie jaar geleden voor ogen had. In het Noord Hollands Dagblad laat hij weten dat hij het “zeer betreurt dat een goed proces met open participatie en betrokkenheid van de bewoners van dit bijzonder onderdeel van de Markermeerdijken lijkt te worden afgekapt vlak voor de finish”.
Het Hoogheemraadschap is een democratisch gekozen orgaan. Dit bestuur hebben we met zijn allen gekozen. Dit bestuur keert zich tegen haar burgers in plaats van samen aan een oplossing te werken. Bewoners voelen zich gesteund door Provinciale Staten, door de gedeputeerde, door de burgemeester en door de wethouder.
Bewoners hopen dat het hoogheemraadschap het onderzoek naar de kleidijk alsnog wil voortzetten, dat men zijn onwil aan de kant wil zetten. Bewoners hopen dat het Hoogheemraadschap bereid is te kijken naar wat wél mogelijk is in het kader van waterveiligheid en behoud van landschap, natuur en biodiversiteit.
Bewoners hopen dat men dat niet zal zien als gezichtsverlies, maar juist als teken van kracht. Dat men in plaats van met de rug naar de burgers juist de stem van de bewoners wìl horen. Wij willen een waterschap dat staat voor waterveiligheid en dat de trots voelt om iets moois achter te laten voor de volgende generaties die van deze dijk zullen genieten.
Wij hopen dat we dat over een paar maanden over ons Hoogheemraadschap zullen kunnen zeggen.
Joke van der Meer, secretaris Stichting Zuyderzeedijk