Het advies van de Commissie m.e.r. van 12 juli jl. is minder negatief dan haar twee eerder uitgebrachte adviezen. Maar wie goed leest, komt tot de conclusie dat de commissieleden nog altijd bepaald niet enthousiast zijn. “Negatieve effecten op landschap, cultuurhistorische en archeologische waarden en de woon- en leefomgeving blijven aanzienlijk,” herhaalt de commissie haar zorg. Volgens de Commissie mer zijn mogelijke alternatieven nu wel beschreven, maar er wordt niet voor gekozen en onduidelijk blijft waarom niet. Op sommige plaatsen zijn volgens de commissie oplossingen mogelijk met minder ernstige gevolgen. Deze zouden – als optimalisaties – wel aan de orde kunnen komen tijdens de uitwerking!
Helaas, daar geloven we niet in. Waar een dijk wordt afgebroken en verderop in het water een nieuwe dijk zal worden gebouwd, valt weinig te optimaliseren. De oude dijk, een Provinciaal monument, is dan voorgoed weg.
Het Hoogheemraadschap heeft vanaf het begin gekozen voor oplossingen in grond. Meer dan 60% van de dijk zal geheel of gedeeltelijk worden afgegraven. Als het plan eenmaal is goedgekeurd, gaat het Hoogheemraadschap dóór en zal men niet meer openstaan voor alternatieven. Daar mist het Hoogheemraadschap een enorme kans. Overleg met bewoners leidde in Uitdam en Durgerdam namelijk tot betere oplossingen. In Durgerdam bleken er grote rekenfouten gemaakt te zijn. Op één stuk dijk hoeft er nu helemaal geen dijkversterking plaats te vinden; op een ander dijkdeel kan de dijk 15 m minder breed worden uitgevoerd dan volgens het eerdere voorstel.
Volgens de bewoners kan er daarom geen degelijk en gedragen besluit genomen worden over de plannen als belangrijke informatie over de dijkversterking ontbreekt, zoals een duidelijk onderbouwde afweging tussen alternatieven en een deugdelijke risico-analyse. Dat is verontrustend, want niet alleen door experts, maar nota bene door het Hoogheemraadschap zelf wordt gewaarschuwd voor de grote risico’s die kleven aan het aanleggen van een nieuw dijklichaam op de zeer slappe ondergrond.
Bewoners zijn onthutst. Het gebrek aan vertrouwen is niet alleen te wijten aan de eenzijdige informatievoorziening. Ons gesprek met verantwoordelijk bestuurder Stam op 9 juli jl. is helaas veelzeggend. Op vragen van Stichting Zuyderzeedijk, Stichting Behoud Waterland en de IJsselmeervereniging over risico’s ten aanzien van aanleggen van een nieuwe dijk in het Markermeer antwoordde Stam dat de informatie daarover niet wordt verstrekt. ‘Hoe de uitvoerende bedrijven die risico’s inschatten is bedrijfsgeheim. Die informatie wordt niet verstrekt’, aldus Stam in dat gesprek. ‘De opdracht voor die bedrijven is een veilige dijk op te leveren, dat is hun verantwoordelijkheid’. Bewoners willen natuurlijk weten hoe het met die risico’s zit, òf en hoe die risico’s zijn berekend. Ze vinden het onbegrijpelijk dat de verantwoordelijk bestuurder zo reageert. Het vergroot het wantrouwen. Bij grote projecten van andere waterschappen in Nederland wordt dergelijke informatie namelijk wél gewoon met bewoners gedeeld.
Het Hoogheemraadschap beweert dat juist bij dit project veel naar de burgers is geluisterd. Er zijn talloze informatieavonden georganiseerd en er zijn gesprekken met burgers gevoerd. Bewoners hebben dit voornamelijk als eenrichtingsverkeer ervaren. Men mocht uitsluitend vragen stellen over de voorgestelde dijkversterking in grond. Er was geen gesprek mogelijk over alternatieven. Het Hoogheemraadschap gaf aan dat bewoners maar moesten wachten op het Projectplan op basis waarvan zij hun bezwaren kenbaar konden gaan maken.
Echte betrokkenheid bij de planvorming heeft – na grote druk van de bewoners en nog vóórdat het Projectplan ter inzage kwam – alleen in Uitdam en Durgerdam plaatsgevonden. Bewoners willen dat voor de andere bestaande knelpunten het participatieproces ook daar wordt gestart. In Uitdam en Durgerdam kwam men binnen enkele maanden met betere oplossingen die de goedkeuring van de bewoners kregen.
Bewoners begrijpen niet waarom het Hoogheemraadschap deze praktische betrokkenheid van bewoners keer op keer afwijst. In Durgerdam wordt de dijkversterking – na correctie van grove rekenfouten – ook aanmerkelijk goedkoper. Waarom zouden er elders – na overleg met bewoners en externe deskundigen – er niet eveneens betere en wellicht goedkopere varianten van dijkversterking uit de bus kunnen komen?
Rineke Neppelenbroek, Stichting Behoud Waterland
Soemini Kasanmoentalib, IJsselmeervereniging
Joke van der Meer, Stichting Zuyderzeedijk